Sertaç Yakal1, Esin Nur Taşdemir2, Şensu Dinçer1, Sergen Devran1, Mehmet Güven Günver3, Türker Şahinkaya1, Mustafa Erelel4, Mehmet Altan5, Gökhan Metin1

1Department of Sports Medicine, İstanbul University Faculty of Medicine, İstanbul, Türkiye
2Clinic of Sports Medicine, Başakşehir Çam ve Sakura City Hospital, İstanbul, Türkiye
3Department of Public Health, İstanbul University Faculty of Medicine, İstanbul, Türkiye
4Department of Pulmonary Medicine, İstanbul University Faculty of Medicine, İstanbul, Türkiye
5Department of Physiology, İstanbul University-Cerrahpaşa, İstanbul, Türkiye

Anahtar Kelimeler: Maske; oksijen tüketimi; egzersiz; sporcu

Özet

Giriş: Üst solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE) sporcularda çok yaygın görülen tıbbi problemler arasında yer alır. ÜSYE geçirmekte olan sporcuların birçoğu yüksek seviyelerde antrenman yapmaya ve hatta yarışmaya devam etmektedir. Hijyen prosedürlerine ek bir önlem olarak maske kullanılması, enfeksiyonun takım içinde yayılmasını önlemek için faydalı olabilir. Ancak maske kullanımının egzersiz güvenliği ve performansı üzerindeki sonuçları hakkında çeşitli tartışmalar vardır. Her ne kadar maske kullanımının sağlıklı bireylerin egzersiz performans üzerine etkileri ile ilgili çalışmalar olsa da sporcularda yapılan çalışmalar kısıtlıdır. Bu nedenle bu çalışmada hem sporcu hem de sporcu olmayan bireylere uygulanan kardiyorespiratuvar egzersiz testi (KPET) sırasında, cerrahi maskelerin performans ve güvenlik üzerindeki etkisini değerlendirmeyi amaçladık.

Hastalar ve Yöntem: Çapraz, kontrollü bir çalışma tasarlandı. Çalışma iki fazda gerçekleştirildi. Faz 1’de KPET (kardiyopulmoner egzersiz testi) katılımcılara cerrahi maske kullanılmadan yapıldı. Faz 2’de katılımcılara ilk testten 48 saat sonra spiro maskesine cerrahi maske takılmak suretiyle KPET yapıldı. Çalışmaya 18-35 yaş arası 30 katılımcı dahil edildi. Katılımcılar sporcu (n= 17) ve sporcu olmayan (n= 13) şeklinde iki alt gruba ayrıldı.

Bulgular: Submaksimal egzersizin bazı parametrelerinde [VEan, BFan, VE/VO2 , VE/VCO2 (p< 0.001)] ve maksimal egzersiz parametrelerinde [VEmax, BFmax, TVmax, VE/VO2 , VE/VCO2 anlamlı düşüş gözlendi (p< 0.001)]. Hem submaksimal hem de maksimal egzersizde cerrahi maskeli ve maskesiz değerler karşılaştırıldığında VO2 seviyelerinde de (VO2 an, VO2 max) anlamlı düşüş görüldü (p< 0.001). Ayrıca maksimum egzersizde PETO2 azalıp PETCO2 artarken (p< 0.001), submaksimal düzeyde anlamlı bir değişiklik saptanmadı. Alt grup analizinde VEan, VEmax, VO2 an, VO2 max parametreleri maskeli testlerde sporcu olmayanlara göre sporcularda azalmıştı.

Sonuç: Sporcular ve sporcu olmayanlar için cerrahi maske performansı düşürür ancak kardiyorespiratuvar parametreler üzerinde zararlı bir etkisi yoktur. Sporcular ve antrenörler, üst düzey performans talep edildiğinde bu olumsuz etkinin farkında olmalıdır.